بر اساس برخی گزارش‌ها، شماری از پناهجویان افغان که روز یک‌شنبه ۲۲ مهر قصد ورود به ایران را داشتند، در منطقه کلگان سراوان به دلیل انفجار مین، کشته و زخمی شده‌اند. منابعی نیز از تیراندازی نیروهای جمهوری اسلامی به سوی این مهاجران اهل افغانستان خبر داده‌اند.
کانال تلگرام حال‌وش که عمدتا خبرهای استان سیستان و بلوچستان را پوشش می‌دهد، به نقل از افراد حاضر در محل، به وقوع تیراندازی اشاره کرد.
هم‌زمان، چند منبع آگاه ایران‌اینترنشنال گفتند انفجار مین نیز به همراه تیراندازی ماموران رخ داده است.
این منابع افزودند که در این ماجرا دست‌کم یک نفر کشته شده اما شمار زخمی‌ها زیاد بوده و به ده‌ها نفر می‌رسد.
به دنبال انتشار این خبر، حسن کاظمی قمی، سفیر جمهوری اسلامی در افغانستان در رسانه اجتماعی ایکس گفت: «در نتیجه پیگیری‌های مستقیم از طریق منابع معتبر تا این لحظه، مشخص گردید که اخبار در زمینه جان باختن ده‌ها اتباع غیرقانونی در مرز سراوان صحت ندارد.»
به گفته کاظمی قمی، «برخورد قانونی با ورود غیرقانونی اتباع غیر مجاز، حق مشروع کشورهاست» و نیروهای مرزبانی هر کشوری موظف به «جلوگیری از ورود اتباع غیرقانونی» هستند.
او در ادامه تاکید کرد: «مدیریت آمد و شدهای مرزی یک مسئولیت متقابل است و کشورهای همسایه وظیفه دارند در قبال عبور غیرقانونی عناصر مشکوک و ترددهای غیرمجاز اتباع خود ممانعت به عمل آورند و در صیانت از مرز خود به تکالیف و تعهدات بین‌المللی پای‌بند باشند.»
کاظمی قمی گفت که جمهوری اسلامی «مصمم به بازگرداندن پناهجویان غیرمجاز و برخورد قانونی با ورود غیرقانونی آن‌ها در تمامی مبادی مرزی» است اما در این زمینه «کاملا قانونمند، مسئولانه و مبتنی بر سیاست دیرینه حسن همسایگی، شفقت اسلامی و تعهد به مفاد معاهدات بین‌المللی» عمل می‌کند.
این مقام جمهوری اسلامی گفت: «در هیاهوی رسانه‌های دروغ آفرین، پذیرش هر محتوا، نیازمند دقت، امانت‌داری، مسئولیت‌پذیری و اطلاع‌رسانی مسئولانه رسانه‌های خبری است.»
ساعتی پیش از انتشار این پست کاظمی قمی در ایکس، یک سخنگوی طالبان به افغانستان‌اینترنشنال گفت این گروه در حال مشورت برای واکنش به کشته و زخمی شدن ده‌ها مهاجر افغان به وسیله مرزبانان جمهوری اسلامی است.
منظور پشتین، رهبر «جنبش حفاظت از پشتون‌‌ها» در پاکستان نیز در واکنش به خبرها درباره تیراندازی نیروهای مرزبانی جمهوری اسلامی به مهاجران افغان گفت: «ایران برای مسلمانان فلسطین و لبنان صدای خود را بلند می‌کند اما مسلمانان افغانستان را می‌کشد.»
محمدفرید حمیدی، دادستان کل پیشین افغانستان، در پستی در ایکس اقدام ماموران جمهوری اسلامی در «کشتار عمدی» مهاجران افغانستانی را مصداق «جنایت علیه بشریت» خواند و از سازمان ملل، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، دیوان بین المللی جزایی و نهادهای بین‌المللی حقوق بشری خواست عاملان این رویداد را مجازات کنند.
به گفته حمیدی، این پناهندگان به امید یافتن «محل امن و مصون و گریز از تهدیدات جانی» این مسیر خطرناک را در پیش گرفتند و «طبق قوانین بین‌المللی، اخلاق انسانی و آموزه‌های اسلامی»، مستحق حمایت و حفاظت بودند.
هم‌زمان سمیع سادات، از فرماندهان ارتش حکومت پیشین افغانستان، در واکنش به گزارش‌ها از کشته شدن ده‌ها مهاجر افغان به دست مرزبانان جمهوری اسلامی، در شبکه ایکس نوشت این مهاجران برای یافتن پناهگاهی از «وحشی‌گری طالبان» به ایران فرار می‌کردند.
او تاکید کرد «فرزندان افغانستان» امروز قدرت ندارند اما: «روزی انتقام قتل مهاجران را از جمهوری اسلامی خواهند گرفت.»
افغان‌ستیزی سیستماتیک در ایران
در ماه‌های گذشته فشار نیروهای نظامی و امنیتی جمهوری اسلامی بر مهاجران افغان در ایران و رد مرزهای غیرقانونی آن‌ها افزایش یافته است و طالبان هم از تصمیم خود برای بازگرداندن مهاجران این کشور به افغانستان خبر داده است.
خلیل‌الرحمان حقانی، سرپرست وزارت مهاجرین طالبان، روز چهارشنبه ۲۵ مهر در دیدار با حسن کاظمی قمی، سفیر جمهوری اسلامی در افغانستان، گفت طالبان تصمیم دارد مهاجران را به کشورشان بازگرداند اما «باید یک مکانیسم مشترک ایجاد شود» تا روند بازگشت «با عزت» انجام شود.
روزنامه شرق ۲۰ مرداد در گزارشی از بازداشت شماری نوجوان افغانستانی بین ۱۰ تا ۱۷ سال با وجود داشتن مدارک خبر داد و به نقل از فعالان اجتماعی نوشت گرچه رد مرز کودکان زیر ۱۸ سال و زنان به تنهایی غیرقانونی است اما این اتفاقات در حال رخ دادن است.
همچنین روزنامه فرهیختگان ۲۱ مهر در گزارشی از عدم ثبت‌نام دانش‌آموزان اهل افغانستان در برخی مدارس روستاهای اصفهان خبر داد و نوشت رییس شورای روستای رحیم‌آباد اصفهان در توجیه ثبت‌نام نشدن این کودکان در سخنانی نژادپرستانه گفته است «اتباع افغانستان بو می‌دهند» و بهداشت فردی را رعایت نمی‌کنند.
فرهیختگان از این اقدام با عنوان نادیده گرفتن دستورالعمل موجود و بخشنامه دادستان کشور در رابطه با تحصیل اتباع غیرایرانی یاد کرد نوشت ۱۵ دانش‌آموزی که به خواست رییس شورای روستای رحیم‌آباد از تحصیل منع شده‌اند، از اتباع قانونی حاضر در کشورند و مدارک هویتی آن‌ها کامل است،.
بر اساس گزارش افغانستان‌اینترنشنال، تعداد قابل ملاحظه‌ای از افغان‌ها پس از به قدرت رسیدن دوباره طالبان در افغانستان، به ایران مهاجرت کرده‌اند.
تعداد زیادی از این مهاجران، زنان و دخترانی‌اند که از حق آموزش و کار در افغانستان محروم‌اند.
بخشی دیگر از مهاجران، نظامیان و کارمندان حکومت پیشین هستند که از ترس انتقام‌جویی طالبان به ایران فرار کرده‌اند.
شماری از مهاجران نیز به دنبال بحران اقتصادی و بیکاری گسترده در افغانستان تحت کنترل طالبان، برای کار کردن به ایران رفته‌اند.